ترصیع و موازنه

در این مقاله به بررسی ساده و توضیح کامل اینکه ارایه موازنه و ترصیع چیست؟ و همراه با مثال هایی می پردازیم که یادگیری این دو آرایه را برایتان ساده تر و جذاب تر می کنند.

آرایه ترصیع

اگر شاعر در مصراع اول یک بیت دو یا چند واژه بیاورد که با واژه های هم قرینه خود در مصراع دوم شعر، دو به دو دارای سجع متوازی باشند به آن ترصیع می گویند.

بررسی معنی ترصیع

مثال:

ای منوّر به تو نجوم جلال  وی مقرّر به تو رسوم کمال

ای و وی/ نجوم و رسوم/ جمال و کمال/منَوّر و مقرّر – همگی دو به دو سجع متوازی دارند.

آرایه موازنه

آرایه موازنه همانند ترصیع است با این تفاوت که باید ترکیبی از دو سجع متوازی و متوازن هر دو در دو مصراع شعر باشد.

مثال:

• هم عقل دویده در رکابت     هم شرع خزیده در پناهت

عقل و شرع: متوازن

دویده و خزیده: متوازی

رکابت و پناهست: متوازی

• ز گرز تو خورشید گریان شود    ز تیغ تو بهرام بریان شود

گرز و تیغ: متوازن

گریان و بریان: متوازی

خورشید و بهرام: متوازن

نکته یاد آوری: در سجع متوازن دو کلمه هم قرینه در بخش بخش کردن یکسان اند. مثلا بهرام و خورشید هر کدام از دو بخش تشکیل شدند.